Phòng tránh ngộ độc thực phẩm

Ngộ độc thực phẩm là bệnh lý nguy hiểm, diễn biến nhanh và có thể nguy hại đến tính mạng của người bệnh. May mắn thay, ngộ độc thực phẩm hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu mỗi chúng ta đều tuân thủ nghiên ngặt các nguyên tắc trong lựa chọn, chế biến, bảo quản đồ ăn thức uống. Cùng DUPOMA điểm qua các biện pháp phòng tránh ngộ độc thực phẩm.

1. Nguyên tắc trong sơ chế thực phẩm

Rửa sạch (Clean)

Đảm bảo mọi thứ sạch sẽ để loại bỏ vi khuẩn có hại:

• Rửa tay kỹ: Rửa tay bằng xà phòng và nước ấm ít nhất 20 giây trước và sau khi chế biến thức ăn, sau khi chạm vào thực phẩm tươi sống, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, và sau khi thay tã cho trẻ. Nếu không có xà phòng, dùng nước rửa tay khô chứa cồn.
• Rửa thực phẩm: Rửa sạch thực phẩm dưới vòi nước chảy trước khi nấu, đóng gói hoặc ăn.
• Vệ sinh bề mặt và dụng cụ: Rửa sạch tất cả bề mặt và dụng cụ nấu ăn (thớt, dao, bát đĩa) bằng nước rửa bát ấm trước và sau khi sử dụng.

Để riêng (Separate)

Ngăn chặn lây nhiễm chéo giữa các loại thực phẩm:

• Tách biệt sống và chín: Không để thực phẩm sống (thịt, gia cầm, cá) lẫn với thực phẩm đã nấu chín hoặc thực phẩm ăn liền.
• Tránh nước rỉ: Đảm bảo nước từ thịt sống, gia cầm, cá không chảy vào các thực phẩm khác.
• Sử dụng dụng cụ riêng: Dùng riêng thớt, dao, bát đĩa cho thịt sống/gia cầm/cá và cho các thực phẩm ăn ngay (rau củ quả). Nếu chỉ có một thớt, hãy rửa sạch bằng nước rửa chén và nước nóng giữa các lần chế biến.

Nấu chín (Cook)

Nấu thực phẩm đúng cách để tiêu diệt vi sinh vật:

• Ăn chín uống chín: Luôn nấu chín kỹ thức ăn và đun sôi nước uống.
• Nấu thực phẩm với nhiệt độ thích hợp (xem bên phải) và sử dụng một nhiệt kế đo thực phẩm để đảm bảo thức ăn an toàn ở nhiệt độ bên trong. Đạt nhiệt độ an toàn bên trong:
  • Thịt gia cầm (gà, vịt, gà tây, thịt xay từ gia cầm): khoảng 165°F  ($74°C)$.
  • Thịt bò, bê, cừu (nguyên miếng như quay, nướng): $145°F$ (khoảng $63°C$) và để yên 3 phút sau khi nấu.
  • Thịt xay (bò, heo): $160°F$ (khoảng $71°C$).
  • Thịt heo (sườn, cốt lết, quay, xúc xích tươi): $145°F$ (khoảng $63°C$) và để yên 3 phút.
  • Sau khi đem thịt ra khỏi lò hay lửa, hãy để yên 3 phút. Thịt sẽ được tiếp tục chín thêm trong suốt thời gian này, giúp diệt hết những mầm bệnh còn sót lại trong thức ăn.
  • Trứng: Nấu cho đến khi lòng đỏ cứng lại.
  • Cá được nấu ở nhiệt độ bên trong an toàn là 145°F hoặc cho đến khi thịt cá đục và dễ dàng tách ra bằng nĩa
  • Hải sản nấu chín cho đến khi vỏ mở ra trong khi nấu hoặc cho đến khi thịt có màu trắng đục
• Rã đông đúng cách: Rã đông thực phẩm trong tủ lạnh hoặc lò vi sóng, không rã đông tự nhiên.
• Nấu chín hoàn toàn: Không nấu dở chừng. Đun chín kỹ mọi loại thức ăn trước khi sử dụng lại.
• Ăn nóng: Ăn ngay khi vừa nấu xong (tốt nhất trong vòng 2 giờ đầu).
• Khi hâm nóng, cần đảm bảo thực phẩm được hâm nóng bằng lò vi sóng đạt tới nhiệt độ 165°F  ($74°C)$
• Nấu thực phẩm đông lạnh trong thời gian khuyến nghị trên bao bì sản phẩm

Làm lạnh (Chill)

Bảo quản thực phẩm đúng nhiệt độ để ngăn vi khuẩn phát triển:

• Cất ngay thức ăn thừa: Cho thức ăn thừa và thức ăn chưa sử dụng vào tủ lạnh càng sớm càng tốt.
• Thời gian an toàn: Không để thức ăn, thực phẩm dễ hỏng bên ngoài quá 2 giờ (hoặc quá 1 giờ vào những ngày nắng nóng).
• Duy trì nhiệt độ lạnh: Cho thức ăn vào tủ lạnh và cài đặt chế độ lạnh phù hợp với từng nhóm thực phẩm, đặt tủ lạnh tránh xa ánh nắng mặt trời và hạn chế số lần mở cửa.
• Hạn sử dụng: Thức ăn đã nấu chín để tủ lạnh chỉ nên dùng trong 1-2 ngày
• Loại bỏ thực phẩm trước khi chúng bị hỏng. Không cho thực phẩm sắp hỏng hoặc đã hỏng vào bảo quản trong tủ lạnh
• Kiểm tra nhiệt độ tủ lạnh dưới 5 °C và nhiệt độ tủ đông dưới -15 °C.
• Để thực phẩm đã nấu chín nguội đến nhiệt độ phòng (khoảng 21°C) trước khi bảo quản trong tủ lạnh. Việc này không nên mất quá 2 giờ – việc làm nguội sẽ nhanh hơn nếu bạn cho thực phẩm nóng vào các hộp nhỏ thay vì để chung trong một hộp lớn. Điều này giúp ngăn nhiệt độ tủ lạnh tăng cao và giảm nguy cơ vi khuẩn phát triển trong tất cả thực phẩm được bảo quản trong tủ lạnh.
• Đậy kín tất cả thực phẩm bằng nắp, giấy bạc hoặc màng bọc thực phẩm.
• Không bảo quản thực phẩm trong hộp thiếc đã mở.

2. Nguyên tắc lựa chọn và xử lý thực phẩm

• Chọn thực phẩm tươi, sạch.
• Tránh thịt chưa chín: Không ăn thịt bò xay sống/chưa chín, thịt gia cầm sống/chưa chín.
• Tránh thực phẩm tươi sống chưa tiệt trùng: Không ăn trứng sống/chưa chín, sữa/sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng (sữa tươi, phô mai mềm, dấm táo chưa tiệt trùng).
• Cẩn trọng với đồ hộp và thực phẩm lên men: Không ăn đồ hộp cũ/bị phồng, dưa muối quá lạt, mắm đóng chai/lọ quá lạt vì có thể chứa vi khuẩn Botulinum. Nếu phải dùng đồ hộp, hãy nấu chín kỹ 15 phút trước khi ăn.
• Kiểm tra hạn sử dụng: Không ăn thức ăn quá hạn, ôi thiu hoặc có mùi lạ.
• Bảo quản thịt cá tươi: Thịt cá tươi cần được bọc kín và để vào ngăn đá tủ lạnh. Khi rã đông để nấu, phải ăn hết, không nên rã đông rồi cấp đông lại.
• Lưu ý với Norovirus: Cẩn trọng với rau lá xanh, trái cây tươi, sò ốc và bất kỳ thực phẩm nào có thể bị nhiễm Norovirus, đặc biệt là do lây nhiễm từ người xử lý thực phẩm.
• Không sử dụng thực phẩm hết hạn, thực phẩm đóng gói có niêm phong bị hỏng hoặc hộp bị phồng hoặc có vết lõm.
• Không uống nước từ suối hoặc giếng chưa được xử lý. Chỉ uống nước đã được xử lý hoặc khử trùng bằng clo
• Nếu tự làm đồ hộp ở nhà, hãy đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật đóng hộp để ngăn ngừa ngộ độc thịt.
• Không ăn các thực phẩm lạ chưa rõ nguồn gốc và độc tính đặc biết là các loại rau dại, nấm, các con vật lạ
• Kiểm tra xem nhân viên phục vụ có sử dụng kẹp riêng khi xử lý các loại thực phẩm riêng biệt, chẳng hạn như thịt và rau hay không.
• Kiểm tra xem nhân viên phục vụ có đeo găng tay khi chế biến thức ăn không, nhưng không đeo khi lau chùi bề mặt hoặc thu tiền.
• Tránh sử dụng thực phẩm trong hộp, hộp đựng hoặc bao bì bị phồng, móp, rò rỉ hoặc hư hỏng.
• Đừng mua thực phẩm đông lạnh hoặc ướp lạnh đã để ngoài tủ đông, và chỉ mua thực phẩm nóng hổi đang bốc hơi.

3. Đảm bảo vệ sinh cá nhân và môi trường

• Người bệnh không chế biến thực phẩm: Người đang mắc các bệnh truyền nhiễm cấp tính không được tham gia chế biến thức ăn.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện người lành mang mầm bệnh, tránh lây nhiễm.
• Thận trọng khi đi du lịch: Cẩn thận với thức ăn đường phố khi đi du lịch.

Việc phòng tránh ngộ độc thực phẩm không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là của tất cả mọi người, từ người sản xuất, chế biến đến người tiêu dùng. Bằng cách luôn tuân thủ các nguyên tắc an toàn vệ sinh thực phẩm, chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Hãy biến những kiến thức này thành thói quen hàng ngày để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và cộng đồng, đảm bảo mỗi bữa ăn luôn là niềm vui và sự an toàn.